ادھا باغ گی مالکن، مصنف: پروفیسر خالد پرویز، گوجری ترجمو: محمد سلیم گجر کولی

محمد سلیم گجر کولی، گوجری مترجم

ادھا باغ گی مالکن

اک دفعہ ایسو ہویو کہ حضرت ابراہیم ادھمؒ اک باغ گے کولے تیں لنگیا تے باغ گے نال اک نہر تھی ۔ آپؒ نے دیکھیو کہ اس نہر مانہہ اک سیب روڑتو ہویو آ رہیو ہے۔ آپؒ گا دل مانہہ سیب کھانا گی چاہت ہوئی تے یو خیال وی آیو کہ سیب گی قیمت مچ تھوڑی ہووے گی۔ آپؒ نے نہر وچوں سیب چایو تے کھا لیو۔

جد حضرت ابراہیم ادھمؒ سیب کھا گیا تے آپؒ گا دل مانہہ خیال آیو کہ میرو یو سیب کھانو ناجائز تے حرام نہ ہووے۔اللہ پاک جانے کے یو سیب کس گو ہے تے کیسو ہے۔ جہڑو میں کسے گا پوچھیا بغیر کھا لیو۔ اگر قیامت گے تہڑے اللہ پاک نے سیب گا بارا مانہہ پوچھ لیو تے کے جواب دیوں گو۔ہو سکے اسے سیب گی وجہ تیں میری ساری نیکی ضائع ہو جایئں تے اللہ قادر و قدیر ناراض ہوجایئں۔

جد حضرت ابراہیم ادھمؒ پریشانی گا عالم مانہہ نہڑے تہڑے لوکاں کولوں اس سیب گا بارا مانہہ پوچھیو تے لوکاں نے دیسو کہ یقینا یو سیب نہڑے باغ گو ہے۔ چونکہ باغ گے نال ہی نہر ہے تے سیباں گا بوٹا کند تیں باہر لٹکتا رہیں ۔ اس واسطے بعض دفعہ کائے نا کائے سیب نہر مانہہ چلے جاوے۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ نے لوکاں تیں پوچھیو۔

اس باغ گو مالک جہڑو وی ہے مناں اُس گو پتو دسو۔ تاں جے ہوں اُس کولے جا گے سیب گو معاملو حل کروں۔لوکاں نے حضرت ابراہیم ادھمؒ نا باغ گا مالک گو پتو دسیو تے آپؒ دوڑتا ہویا اُس گے کہر پہنچیا۔ بوہو کڑکایو تے اندروں اک نوکرانی باہر آئی۔ حضرت ابراہیم ادھمؒ نے نوکرانی تیں کہیو۔

ہوں فلاں باغ گا مالک نال ملنو چاہوں۔ یو اُسے گو کہر ہے۔اگر یو اُسے گو کہر ہے تے مناں اُس نال ملاﺅ۔اے اجنبی آدمی اس باغ گو مالک کائے مرد نہیں بلکہ اک عورت ہے۔

آپؒ نے نوکرانی تیں کہیو۔

اُس نا میرو سہنیو دیو کہ ہوں اُس نا ملنو چاہوں۔جد باغ گی مالکن نا آپؒ گو سہنیو پہنچیو ۔تے واہ بوہا ور آگئی حالاں جے واہ کسے نا وی ملے نہیں تھی۔ حضرت ابراہیم ادھمؒ نے اُس نا کہیو کہ میں تھارا باغ گو اک سیب جہڑ و نہر مانہہ روڑتو جا رہیو تھو کڈ گے کھا لیو۔ہون ہوں اُس سیب گی قیمت تم نا دینو چاہوں تے اس چیز گی معافی وی منگوں کہ میں تھاری اجازت تیں بغیر سیب کھا لیو۔

باغ گی مالکن نے کہیو۔  

اے اجنبی آدمی اس باغ گو ادھو حصو میرو ہے تے ادھو حصو بادشاہ گو ہے۔جت تک میرا حصہ گو تعلق ہے ہو ں بغیر کائے قیمت لیاں تناں معاف کیو۔تے تیری ایمانداری تے پاکبازی گی داد دیوں ہاں۔باقی ادھو حصو جہڑو بادشاہ گو ہے اُس گی معافی گو اختیار مناں نہیں ہے۔اس واسطے تم نا بادشاہ کولے جانوہے۔

جد حضرت ابراہیم ادھمؒجس ویلے ادھا باغ گی مالکن گی یا گل سُنی تے اُسے ویلے بادشاہ گا دربار مانہہ جا پہنچیا تے بادشاہ نال ملیا تے سارو قصو سنایو۔تے ادھا سیب گی قیمت گی ادا کرنا گو اظہار کیو ۔جد بادشاہ نے یا گل سُنی تے ہس گے کہن لگا۔

میاں تھارا جہیو پرہیزگار تے نیک آدمی میں اپنی زندگی مانہہ پہلی دفعہ دیکھیو ہے۔مناں خوشی ہوئی کہ میرا ملک مانہہ ایسا نیک لوک وی موجود ہیں۔رب کائنات تم نا تھارا اعمال گی جزا دے۔ہوں اپنا ادھا سیب گی قیمت تم نا معاف کروں ہاں تے نال دعا کروں کہ ہم نا وی تھارا جہیو نیک بناوے۔

کتاب: اسلامی کہانی،  مصنف: پروفیسر خالد پرویز،  گوجری ترجمو: محمد سلیم گجر کولی

سارا انارکھٹا ہیں، مصنف: پروفیسر خالد پرویز، گوجری ترجمو: محمد سلیم گجر کولی

محمد سلیم گجر کولی، گوجری مترجم

سارا انارکھٹا ہیں

حضرت ابراہیم ادھم ؒ صحرا بہ صحرا گریہ و زاری تے رب کائنات گے حضور عاجزی کرتا ہویا نیشاپور مانہہ پہنچ گیا۔ اُت اک اندھیری غار مانہہ پورا نو(۹) سال تک رب رحمن و رحیم گی بارگاہ مانہہ روتا رہیا تے عبادت کرتا رہیا۔ آپؒ ہر جمعتہ المبارک نا غار تیں بہر تشریف لے آتا تے جنگل تیں لکڑی کٹھی کرتا تے اُنہاں لکڑیاں نا بیچ گے جہڑو کجھ لبتو اُس گو ادھو حصو رب گا رستہ مانہہ دے دیتا تے ادھا حصہ گو پورا ہفتہ گو سامان کھانا پینا گو خرید گے غار مانہہ تشریف لے جاتا تاں جے وے اپنی عبادت جاری رکھ سکیں۔

حضرت ابراہیم ادھم ؒ گا دل مانہہ خدا گو خوف تے دماغ مانہہ آخرت گی نجات گو سودو چھایو تھو تے آپؒ دنیاوی تخت و تاج تے شاہانہ جاہ وجلال نا چھوڑ گے شاہی محل تیں رات گا اندھیرا مانہہ لوکاں تیں چھپتا، جان پہچان آلاں تیں بچتا بچاتا نکل گیا۔ چاہی لباس لاہ گے نوکراں جیسا کپڑا لا گے مزدوری گی تلاش مانہہ سفر شروع کیو تھو۔

آپؒ گی چال ڈھال ، حلیو دیکھ گے کائے آدمی پہچان نہیں سکے تھو کہ یو وقت گو بادشاہ ہے ۔رب کائنات گی ذات روزی رساں ہے وہی رب ہے جہڑو پتھرمانہہ کیڑا نا رزق دے۔ حضرت ابراہیم ادھمؒ مختلف لوکاں نا ملیا تے ملازمت و مزدوری گی درخواست کی آخر کار اک باغ کا مالک نے آپؒ نا باغ گی دیکھ بھال واسطے نوکری دے چھوڑی۔نوکری ملنا ور آپؒ نے رب گو شکر ادا کیوتے اپنا فرائض نبھانا واسطے اپنا کم مانہہ مصروف ہو گیا۔آپؒ گی ذمہ داری باغ گی دیکھ بھال کرنی تھی ، کسے آدمی نا پھل چوری نہ کرن دے تے پرندہ جہڑا پھل ضائع کریں تھا اُنہاں اُتوں اُڈاناتھا۔

وہ باغ مچ خوبصورت تھو۔ رنگ رنگ گا پھول تے قسم قسم گا پھل فروٹ وی تھا۔ حضرت ابراہیم ادھمؒ رب کائنات گی مخلوق ور ہر ویلے غور و فکر کرتا رہیا۔تے اپنو فرض وی نبھاتا رہیا۔آپ ؒ گی زبان ور ہر ویلے اللہ پاک گی عبادت مانہہ مصروف رہ تھی۔تے باغ گے چوہاں پاسے چکر وی لاتا رہیں تھا۔آپؒ مچ ایمانداری تے خلوص نیت نال اپنو فرض نبھا رہیا تھا۔تے ہر ویلے ربِ ذوالجلال گو شکر ادا کریں تھا۔کہ جس اللہ پاک نے حلال تے پاکیزہ روزی عطا کی۔

باغ گا مالک نا اس گل گو بالکل پتو نہ چل سکیو کہ اُس نے جس آدمی نا اپنا باغ گی دیکھ بھال واسطے رکھیو ہے وہ وقت گو بادشاہ ہے۔تے غلام گی شکل مانہہ نوکری کر رہیو ہے۔اک تہڑے حضرت ابراہیم ادھمؒ باغ مانہہ بوٹاں نا پانی دے رہیا تھا تے دور تیں دیکھیو کہ باغ گو مالک آرہیو ہے۔آپؒ اپنا کم مانہہ مصروف رہیا باغ گا مالک نے نہڑے جا گے آپؒ نا آواز دیتی آپؒ دوڑتا ہویا مالک گے کول پہنچ گیا تے کہن لگا۔

                   فرماو جناب میرے لائق کے خدمت ہے۔

                   باغ گا مالک نے آپؒ تیں پوچھیو ۔

                   کہ تم اپنو کم ٹھیک کر رہیا ہیں ۔اِت تم نا کائے پریشانی تے نہیں۔

حضرت ابراہیم ادھم ؒ نے کہیو ۔ جناب ِعالی ہوں اپنی پوری ایمانداری تے خلوص نیت نال اپنو فرض پورو کرن گی کوشش کروں ہاں۔مناں اِت کائے پریشانی نہیں۔ البتہ کسے ویلے کجھ ضدی پرندہ بوٹا ور آگے بیٹھیں تے پھل ضائع کرن گی کوشش کریں ہوں اُنہاں نا اُڈانا واسطے اُس ویلے تک کوشش کروں جد وے اُڈ جاوئے۔

باغ گا مالک نے کہیو ۔ بہت خوب ۔ اچھا لے یاد آیو یا گل دسو کہ انار گا بوٹا ور ابار پک گے تیار ہو گیا ہیں۔حضرت ابراہیم ادھم ؒ نے کہیو کہ جناب عالی ۔ مچ سارا انار پک چکیا ہیں ۔ انہاں بوٹاں گو پھل لانا گو ٹھیک ویلو معلوم ہووے۔

باغ گا مالک نے کہیو۔ کہ اچھا اس طرح کرو کہ دوڑ گے جا تے اک مچ میٹھو انار لاہ گے آو۔ تاں جے ہم وی دیکھاں کہ اس دفعہ انار کس ذائقہ گا ہوویں۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ دوڑتا ہویا گیا تے اپنی سمجھ گے مطابق اک موٹو تازو انار توڑ گے لے آیا۔اُنہاں گو خیال تھو یو انار مچ میٹھو ہووے گو۔باغ گا مالک نے انار کپ گے دانا منہ مانہہ کہلیا تے محسوس ہویو کہ انار کھٹو ہے۔ باغ گا مالک نے حضرت ابراہیم ادھمؒ نا کہیوکہ میاں کجھ خیال کرو میں تناں یو کہیو تھو کہ میٹھو انار لے گے آ۔ مگر جد میں یو انار چکھیو تے یو انار تے کھٹو نکلیوہے۔ جا میٹھو انار توڑ گے لے آ۔

حضرت ابراہیم ادھم ؒ فر دوڑتا ہویا گیا تے مچ سارا بوٹا نا باری باری دیکھیو تے اپنا خیال گے مطابق اک میٹھو انار توڑ گے لے آیا۔تے مالک گی خدمت مانہہ پیش کیو۔ مالک نے کہیو کہ میاں یو انار میٹھو ہے۔آپؒ نے فرمایو کہ محسوس تے اسے طرح ہووے کہ یو انار میٹھو ہی ہووے گو۔مال اک دم ابار کٹ گے کجھ دانا منہ مانہہ لیا تے وہ انار پہلا نالوں وی زیادہ کھٹو تھو۔ اس دفعہ مالک نے کجھ خفگی کی تے حضرت ابراہیم ادھمؒ نا بلایو تے کہیو.

میاں توں کسرا گو آدمی ہے ہوں تناں میٹھا انار گو کہیوں تے توں کھٹو انار لے گے آجائے۔ہون فر جاتے میٹھو انار لے گے آ۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ فر دوڑتا ہویا گیا تے ہون اُنہاں نے مچ احتیاط نال کم لیو اک اک انار نا چنگی طرح دیکھیو تے اپنی سمجھ گے مطابق اک میٹھو انار توڑ گے لے آیا۔تے مالک نا پیش کردیتو۔باغ گا مالک نا یقین تھو کہ ہون یو انار ضرور میٹھو ہووے گو۔ باغ گا مالک نے کہیو۔

میاں ہون توں اِتے ٹھہر۔اس انار نا اپنا ہتھ نا کٹ تے مناں پیش کر تاں جے ہوں خوش ہوگے انعام و اکرام تیں نوازاں۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ نے مالک گا حکم گے مطابق انار نا کٹیو تے پیش کردیتو۔باغ گا مالک نے اس خوشی مانہہ کے انار میٹھو ہووے گو مچ سارا دانا منہ مانہہ کہلیا۔ ور یو انار وی کھٹو نکلیو۔بلکہ پہلاں دوہاں اناراں کولوں وی زیادہ کھٹو تھو۔باغ گا مالک نے دانا منہ وچوں کڈ گے سٹیا تے غصہ نال بولیو۔

میں تناں ملازم اس واسطے نہیں رکھیو کہ کائے میٹھو انار وی نہ پیش کر سکے۔تناں اِت باغ مانہہ رہتاں ہویاں مچ عرصو ہو گیو ہے۔ور تناں ہون تک اتنو وی پتو نہیں لگ سکیو کہ کہڑو انار میٹھو ہے تے کہڑو کھٹو ہے۔کائے انار چکھ گے میٹھو لایو ہوتو آخر توں کسرا گو ملازم ہے۔تیرا تیں پہلاں ملازم اتنا ماہر تھو کہ فوراً میٹھو انار لے آویں تھا۔اُس نے کدے وی ہم نا کھٹو انار نہیں دیتو۔اُس نا پتو تھو کہ کہڑا بوٹا ور میٹھا انار تے کہڑا بوٹا ور کھٹا انار ہوویں۔مگر تناں یو وی پتو نہ چل سکیو ۔خدا جانے کے وجہ ہے۔ حالاں جے تھاری کارگردگی مچ چنگی ہے۔سارا لوک تھاری ایمانداری تے دیانتداری گی تعریف کریں۔تیں باغ گی حالت پہلاں نالوں مچ بہتر کی ہے۔ تے پھل وی پہلاں نالوں زیادہ ہویو ہے۔ور تناں کھٹا تے میٹھا انار گا بوٹا گو پتو نہیں چل سکیو۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ نے مالک گی گل سنی تے بولیا۔

جناب عالی! تم نے باغ میرے سپرد دیکھ بھال تے حفاظت واسطے کیو ہے۔میرو کم پرنداں نا اُدانو تے چوراں تیں بچانو تے بوٹاں نا پانی دینوھے۔میرا اس کم مانہہ کائے کوتائی ہے تے دسو۔میرو یو کم نہیں کہ جہڑی چیز گی حفاظت تے دیکھ بھال واسطے میرے حوالے کی ہے ہوں اُس نا چکھتو تے کھاتو پھروں۔یا تے امانت مانہہ خیانت ہے۔ یو کم ہوں کسے وی صورت نہیں کر سکتو۔یا گل اللہ جل شانہ تے اللہ گا رسول ﷺ گے نزدیک نا پسند ہے۔

باغ گا مالک نے یا گل سُنی تے حیران ہو گے بولیو۔سبحان اللہ الحمدللہ توں تے اتنو پرہیزگار تے متقی بن رہیو ہے جسرا حضرت ابراہیم ادھمؒ ہووے۔

حضرت ابراہیم ادھمؒ نے جس ویلے باغ گا مالک تیں یا گل سُنی تے فوراً باغ وچوں نکل گیا اس پریشانی مانہہ کہ ہوں پہچانو نا جاوں۔آپؒ نا یو پتو نہیں تھو کہ آپؒ گی پرہیزگاری تے عیش و آرام نا چھوڑنو مچ عام ہو چکیو تھو۔ جس ویلے آپؒ باغ وچوں نکلیا تے باغ گو مالک حیران تے پریشان یو سوچتو رہ گیو کہ آخر یو آدمی ہے کون۔

کتاب: اسلامی کہانی،  مصنف: پروفیسر خالد پرویز،  گوجری ترجمو: محمد سلیم گجر کولی